Ел тұмар Ақпараттық портал
17-21 қазан аралығында Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының төрағасы Нұрлан Әбдіров пилоттық аудандар әкімдерінің сайлауына дайындық және оны өткізу барысын тексеру үшін жұмыс сапарымен Түркістан және Жамбыл облыстарына барды. Сапарға ОСК хатшысы Мұхтар Ерман және Ортсайлауком аппаратының жауапты қызметкерлері қатысты.
Түркістан облысына сапары аясында Нұрлан Әбдіров әкімдер сайлауы өтетін төрт өңірге, яғни Бәйдібек, Мақтаарал, Созақ және Шардара аудандарынабарды.
Сапар барысында ОСК басшысы Х.А.Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінің студенттерімен кездесті, онда ол Қазақстан Президенті Қ.К.Тоқаевтың саяси жүйедегі конституциялық реформалары туралы егжей-тегжейлі айтып берді. Атап айтқанда, аралас сайлау жүйесіне көшу және азаматтардың бір мандатты сайлау округтері бойынша өкілді органдарға сайлану мүмкіндігі, саяси партиялардың Парламент Мәжілісіне өту шегін төмендету, Парламент Мәжілісіндегі Қазақстан халқы Ассамблеясының квотасын жою, өткен және алдағы сайлау науқандары, сайлау комиссиялары мүшелерін оқыту туралы сөз болды.
Кездесуге 139 қатысушы онлайн сауалнамаға белсенді қатысты. Нәтижесінде, респонденттердің 40,3%-ы қашықтықтан электрондық дауыс беруді енгізуді қолдайды, 80%-ға жуығы ел Президенттігіне кандидаттың мемлекеттік тілді міндетті түрде білуі және лингвистикалық емтихан тапсыруы туралы талапты қолдап, дауыс берді; сауалнамаға қатысушылардың көпшілігі (61,2%) соттылығы бар азамат әртүрлі деңгейдегі сайланбалы лауазымдарға ұсыныла алмайды деп санайды.
Түркістан және Жамбыл облыстарының алты ауданының жастарымен барлық кездесулердің 392 қатысушысының осындай онлайн сауалнамалары сапар барысында өтті, олардың нәтижелері Түркістан қаласының студенттерінің сауалнамасының қорытындыларына ұқсас болды.
Студент Дүйсенбек Бейбарыс өткен сайлауда орын алған бұзушылықтар туралы жалған бейнероликтер, Face ID енгізу және электрондық дауыс беру кезінде бірнеше рет дауыс беруге жол бермеу мәселелеріне қызығушылық танытты.
Сапар Созақ ауданының ауыл жастарымен кездесуімен жалғасты, онда Н.Әбдіров ауылдық және аудандық деңгейдегі әкімдерді сайлау, саяси реформалар, оның ішінде саяси партияларды тіркеу рәсімін оңайлату туралы сөз қозғады, бұл өз кезегінде олардың арасындағы сайлау бәсекелестігін күшейтті, дауыс берудің баламалы нысандарын, сайланбалы лауазымдарға кандидаттарға қойылатын талаптар туралы тақырыптарды қозғады.
Осы талаптарды талқылай отырып, жергілікті тұрғын Сержан Бекманұлы Президенттікке кандидат мемлекеттік тілді білуге міндетті екенін және бұл талапты даусыз деп мәлімдеді.
Кейін ОСК төрағасының жуырда өткен сайлауда сайланған Созақ ауданы Жартытөбе ауылдық округінің тұрғындарымен және әкімімен кездесуі өтті. Ол Түркістан облысындағы ең жас ауыл әкімдерінің бірі. Жергілікті тұрғындар оның қызметі туралы оң пікір білдірді. Мәселен, зейнеткер Мұрат Алтынбекұлы әкімдерді сайлау жергілікті кадрларды іріктеу мен ілгерілетудің тиімді тетігі деп санайды, ал ауыл тұрғыны Садық Әбдаршұлы бұл әкімнің қызметін бақылау тетігі болып табылады деп толықтырды.
Бәйдібек ауданында Нұрлан Әбдіров Жамбыл ауылының тұрғындарымен және олар сайлаған әкіммен, сондай-ақ Шаян ауылының жастарымен кездесуде сайлау жүйесіндегі маңызды конституциялық реформалар, аудан әкімінің алдағы сайлауы, ауыл әкімдерін сайлаудың жинақталған тәжірибесі және олардың қызметін бағалау туралы егжей-тегжейлі айтып берді. Жамбыл ауылының тұрғыны Әмір Айдарұлы ауыл әкімін сайлау тәжірибесімен бөлісті, оның пікірінше, кандидаттар арасынан әкімді таңдаудың негізгі критерийі олардың сайлауалды бағдарламалары болды, сондай-ақ аудан әкімінің сайлауында да халық кандидаттардың бағдарламалары негізінде дауыс беретін болады.
Өз кезегінде еңбек ардагері Сейділда Тұрлыбеков әкімдерді тікелей сайлау мемлекеттік қызметте тиімді басқарушыларды іріктеу және ілгерілету үшін әлеуметтік лифтке айналғанын айтып, басқа өңірдегі аудан әкімінің орынбасары лауазымына конкурстан өткен өз ауылының әкімін мысалға келтірді.
Химия пәнінің жас мұғалімі Закария Измахан сайлауды байқау үшін қоғамдық бірлестіктер мен коммерциялық емес ұйымдарды аккредиттеу институтын енгізуді қолдап, байқаушылардың кәсіби деңгейін көтеру құралы ретінде оның мерзімдерін нақтылады.
Шымкент қаласында ОСК төрағасы қалалық және аудандық сайлау комиссияларының сайлау араларындағы кезеңдегі қызметімен және олардың материалдық-техникалық жабдықталу жағдайымен танысты.Түркістан облысының Мақтаарал және Шардара аудандарын аралау барысында Орталық сайлау комиссиясының басшысы дәстүрлі түрде жастармен және тұрғындармен, сондай-ақ Мырзакент кентінің әкімімен кездесті. Кездесулер барысында ол ауылдық және аудандық деңгейдегі әкімдер сайлауын өткізу ерекшеліктеріне, халықтың сұранысы негізінде конституциялық өзгерістерге, аралас сайлау жүйесіне, ағымдағы сайлау науқандарына, шетелде электрондық дауыс беруге және сайлау жүйесінің басқа да мәселелеріне тоқталды.Мырзакент кентінің тұрғыны, еңбек ардагері Нұрғали Тұрашев тұрғындардың президенттік саяси реформаларды, атап айтқанда, ауылдар мен аудандар әкімдерінің сайлауын енгізуді қолдайтынын айтып, бір мандатты округтер бойынша сайланатын Парламент Мәжілісі депутаттарының санын көбейтуді ұсынды. Мырзакент кентінің тұрғындары Шадияр Байтен мен Қалибибі Андирова өздері сайлаған кент әкімінің жұмысына оң баға беріп, аудан әкімінің сайлауы демократиялық реформалардың жалғасы деп санайды. Мақтаарал аудандық мәслихатының жас депутаты Сүндет Кенжебаев партиялық тізімдерге жастар квотасын енгізу бойынша президенттік реформалардың арқасында жас азаматтардың депутат болу мүмкіндігі туралы айтып, әкімге кандидаттардың іске асырылмайтын сайлау алдындағы уәделерін бермеуі тиіс деген пікірін білдірді. Колледж студенті Гүлнұр Андакулова аудан әкіміне кандидаттарды үгіттеудің стандартты емес нысандарымен, оның ішінде жас сайлаушылармен жанды және бейресми қарым-қатынасы туралы бөлісті.
Атқарылып жатқан жұмыстар мен сайлауға дайындық туралы аумақтық сайлау комиссияларының, жергілікті атқарушы және құқық қорғау органдарының басшылары баяндады. ОСК төрағасы кеңестерге қатысқан лауазымды тұлғалардың назарын сайлау заңнамасына қатаң сәйкестікте сайлауды өткізу және қоғамдық және өзге де қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажеттігіне аударды.Түркістан және Жамбыл облыстарының пилоттық аудандарына барған кезде учаскелік сайлау комиссиялары мүшелерінің кәсіби даярлық деңгейіне бағалау жүргізілді. Оқыту семинарлары аясында дәстүрлі түрде «Дауыс беру күні» іскерлік ойыны өткізілді, онда сайлау процесіне қатысушылардың құқықтары мен міндеттері туралы кейстік тапсырмалар ойналды, дауыс беру күні туындайтын стандартты емес жағдайлар модельденді және оларды шешу тәсілдеріне құзыретті түсініктемелер берілді.