Ел тұмар Ақпараттық портал
Президент 22 мамыр күні Қазақстанға жұмыс сапарымен келетін Италия Премьер-министрі Джорджа Мелонимен кездеседі.
Айта кетейік, ҚАЗАҚСТАН-ИТАЛИЯ қарым-қатынастары қарқынды дамуда.
Жалпы мәлімет
Дипломатиялық қатынастар 1992 ж. 21 тамызда орнатылды.
1992 ж. қазан айында Италияның Қазақстандағы Елшілігі ашылды.
2021 ж. қыркүйек Италияның Қазақстандағы Елшісі М.Альберти.
1996 ж. Қазақстан Республикасының Италиядағы Елшілігі ашылды.
2021 ж. наурыздан бастап Қазақстанның Италиядағы Елшісі Е.Сембаев.
Саяси қарым-қатынастары
Жоғары деңгейдегі байланыстар:
Тұңғыш Президент Н. Назарбаев Италияға алты рет барды (4 рет мемлекеттік және ресми сапарлармен – 1994 ж. қыркүйегінде, 1998 ж. қыркүйегінде, 2003 ж. ақпанында және 2009 ж. қарашасында; жұмысшылармен (екі рет) – 2014 ж. 17 қазанында (Миландағы АСЕМ саммитіне қатысу аясында) және 2015 ж. 27 маусымында (Миландағы «ЭКСПО-2015» Дүниежүзілік көрмесінің жұмысына ҚР Ұлттық күнінің ашылуына қатысу шеңберінде).
Италия Президенті О.Луиджи Скальфаро 1997 ж. мамырда Қазақстанға барды.
Министрлер Кеңесінің төрағалары (Премьер-министр) 7 рет келді (3 рет ресми сапарлармен: Р.Проди – 1998 ж. қыркүйекте және 2007 ж. қазанда, С.Берлускони – 2008 ж. қазанда; жұмыс сапарларымен (4 рет): С.Берлускони – 2010 ж. желтоқсанда (ЕҚЫҰ Саммитіне қатысу шеңберінде), М. Монти — 2012 ж. наурызы мен сәуірінде, М. Ренци-2014 ж. маусымында (Бурабай кенті, Вьетнам мен Қытайға азиялық тур аясында).
Халықаралық іс-шаралар аясында Тұңғыш Президент премьер-министрлермен 4 рет кездесті (Э. Летта – 2013 ж. 6 қыркүйек (Санкт-Петербургтегі G20 саммиті аясында), М. Ренци – 2014 ж. 17 қазан (Миландағы әсем саммиті аясында) және 2016 ж. 17 маусым (Санкт-Петербург Халықаралық экономикалық форумы аясында), Дж.Конте-2018 ж. 19 қазан (Брюссельдегі АСЕМ аясында).
Жоғары деңгейдегі байланыстар:
1997 ж. ақпан — ҚР Сыртқы істер министрі Қ.Тоқаевтың Италияға сапары.
2010 ж. – ҚР Мемлекеттік хатшысы – Сыртқы істер министрі Қ. Саудабаевтың Палермоға жұмыс сапары.
2019 ж. 29 тамыз — Италияның бұрынғы Сыртқы істер министрі, Еуропалық Комиссияның вице-президенті және Еуразиялық зерттеулер институтының президенті Ф.Фраттини «Ядролық қарусыз бейбітшілік пен жаһандық қауіпсіздік үшін Назарбаев сыйлығын»тапсыру рәсіміне Комитет мүшесі ретінде қатысты.
2019 ж. 7-11 қазан — ҚР Бас Прокуратурасы делегациясының Италияға сапары.
2019 ж. 27 қазан-1 қараша – Қазақстандағы адам құқықтары жөніндегі Уәкіл Э. Әзімова бастаған делегацияның Италияға сапары.
9 маусым 2021 ж. – ҚР Премьер-Министрінің орынбасары – Сыртқы істер министрі М.Тілеубердінің Италияның Сыртқы істер және халықаралық ынтымақтастық министрі Л. Ди Майомен онлайн кездесуі.
2021 ж. 16 шілде — ҚР Премьер–Министрінің орынбасары — Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Италияның Сыртқы істер және халықаралық ынтымақтастық Министрінің орынбасары М.Ди Стефаномен «Орталық және Оңтүстік Азия» конференциясы аясында кездесуі.
2021 ж. 8 желтоқсанда Ташкентте Италия Үкіметі мен Сыртқы істер және халықаралық ынтымақтастық министрлігінің қолдауымен II-ші Халықаралық Конференция өтті, оның шеңберінде Министр М.Тілеуберді итальяндық әріптесі Л.Ди Майомен кездесті.
2022 ж. 1 маусым — ҚР Премьер–Министрінің орынбасары — Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді Римге сапары, оның шеңберінде ол Италия Республикасының Сыртқы істер және халықаралық ынтымақтастық министрі Л.Ди Майомен кездесіп, «Италия-Қазақстан экономикалық және инвестициялық әріптестігі» іс-шарасына қатысты.
Халықаралық іс-шаралар шеңберінде Қазақстан және Италия Сыртқы істер министрлерінің кездесулері: 2015 ж. 3 желтоқсан (ЕҚЫҰ СІМК Белградта), 2017 ж. 10 қаңтар (Нью-Йорктегі БҰҰ ҚК), 2017 ж. 8 желтоқсан (Венадағы ЕҚЫҰ СІМК), 2018 ж. 7 желтоқсан (Миландағы ЕҚЫҰ СІМК).
Парламентаралық қарым-қатынастары
Италияға сапарлар:
— Сенат Төрағасы Қ.Тоқаев (маусым 2018 ж.);
— Мәжіліс Төрағасының орынбасары Г.Исимбаева (2019 ж. Наурыз);
— Сенат төрағасы М.Әшімбаев (2021 ж. 4-6 қараша).
Қазақстанға сапарлар:
— Бұрынғы Сыртқы істер және халықаралық ынтымақтастық министрі, Еуропалық Комиссияның Вице-президенті және Еуразиялық зерттеулер институтының президенті Ф.Фраттини мен парламенттік делегация (2018 ж. 5 маусым, Қазақстан Астанасының 20 жылдығына арналған халықаралық конференция);
— «Социалистік Интернационалдың» Вице-президенті (социал-Демократиялық, Социалистік және лейбористік партиялардың халықаралық одағы, әлемнің 150-ге жуық партиясы кіреді), «Социалистік Интернационал әйелдері» ұйымының құрметті президенті және Парламент депутаттары палатасының бұрынғы депутаты П.Локателли (2018 ж. 5 қыркүйек, «Ауғанстандағы әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту» өңірлік конференциясы);
— Парламент депутаттары палатасының Вице-спикері Э.Розато (2018 ж. 25-26 қараша, ҚР Тұңғыш Президенті күніне арналған халықаралық конференция);
— Парламент депутаттары палатасының Вице-спикері Э.Розато бастаған парламенттік делегация (27-30 қараша 2018 ж.);
— Парламент депутаттары палатасының Вице-президенті Э.Розато (2019 жылғы 8-11 маусым, ҚР Президенттік сайлауы);
— Депутаттар Палатасының квесторы Э. Чириелли (2019 ж. 23-24 қыркүйек, Еуразия елдері Парламенттері спикерлерінің IV Кеңесі);
— Парламент депутаттары палатасының квесторы және «Қазақстан-Италия» достық тобының төрағасы Э.Чириелли (26 қараша 2020 ж., ҚР Тұңғыш Президенті күніне арналған халықаралық онлайн конференция);
— парламенттік делегация (2021 ж. қаңтар, ҚР парламенттік сайлауы);
— Д.Мыңбай мен Э.Чириелли бастаған «Қазақстан-Италия» парламентаралық ынтымақтастық жөніндегі топ мүшелері арасындағы онлайн-кездесу (8 маусым 2021 ж.).
Сауда-экономикалық қарым-қатынастары
ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 2022 ж. қаңтар-қазан айларында Қазақстан мен Италия арасындағы жалпы тауар айналымы 13 млрд. АҚШ долларын (экспорт – 12,2 млрд., импорт – 784,6 млн.) құрады яғни, бұл көрсеткіш өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 66,3%-ға жоғары (7,8 млрд доллар). Соның ішінде, 2022 ж. он айында Қазақстаннан Италияға экспорт 70,6%-ға өсіп, 12,2 миллиард АҚШ долларын құрады.
Осылайша, Италия 2022 ж. 10 айыдын ішінде Қазақстан Республикасының сыртқы саудасының жалпы көлеміндегі 11,8%-дан астам үлесімен (2021 жылы 9,5%) Ресей мен Қытайдан кейінгі Қазақстанның үшінші стратегиялық сауда әріптесі болып қала береді.
Бүгінгі таңда Итальяндықтардың қатысуымен Қазақстанда
266 кәсіпорын (254 шағын, 7 орта және 5 ірі кәсіпорын) табысты жұмыс істеп жатыр және 400-ден астам итальяндық компания Қазақстанмен сауда байланысында. Кәсіпорындар негізінен құрылыс, сауда және ғылыми-техникалық қызметпен айналысады.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мәліметтеріне сәйкес 2015 – 2022 ж. маусым кезеңіне Италиядан Қазақстанға жалпы инвестициялық ағым 1,3 млрд. АҚШ долларын құрады.
Инвестиция комитетінің критерийлеріне сәйкес Италия шетелдік инвестицияларды тарту бойынша елдердің бірінші санатына кіреді.
2021 ж. мамырда 2021-2023 ж. Италия бойынша елдік инвестициялық бағдарлама бекітіліп, оның аясында 7 нысаналық сала және 44 нысаналық итальяндық компаниялар анықталды.
2021 ж. 26 наурызда Қостанайда итальяндық SDF group трансұлттық компаниясы мен «Агромаш Холдинг КЗ» АҚ-ның арасында «Италиямен бірге Қазақстанда жасалған» маркасымен «Duetz-Fahr» брендімен ауыл шаруашылық тракторлары мен комбайндарын бірлесіп шығару туралы Келсіміге қол қойылды.
2021 ж. 9 маусымда Қазақстан мен Италияның Сыртқы істер министрлерінің және Италия мен Қазақстан компанияларының 700-ден астам өкілдерінің қатысуымен Италия-Қазақстан бизнес форумы өтті.
2021 ж. 6 шілдеде NEOS Airlines әуе компаниясының итальяндық кәсіпкерлер мен туроператорлар делегациясымен Миланнан Алматыға алғашқы арнайы тікелей рейсі жасалды.
2021 ж. шілдеде Нұр-Сұлтан қаласында PetrolValves group S.p.A. халықаралық компаниясы мен қазақстандық «Merlion Development group» ЖШС арасында клапан және компрессорлық технологияларды өндіруге арналған «PetrolValves Kazakhstan» бірлескен көсіпорны құрылды.
2021 ж. 13 желтоқсанда Миланда «Қазақстанның инвестициялық тартымдылығы және пандемия кезіндегі Қазақстан мен Италия арасындағы экономикалық ынтымақтастықты дамыту» тақырыбында Қазақстан-Италия бизнес-форумы өтті.
2022 ж. 12 маусымынан бастап итальяндық NEOS әуе компаниясы Милан-Алматы-Милан бағыты бойынша B737/B787 ұшағымен аптасына 2 рейс жиілігімен тұрақты жолаушылар рейсін жүзеге асырады.
2022 ж. 1 маусымда Рим қаласында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Сыртқы істер министрі М.Тілеуберді қатысуымен «Италия-Қазақстан экономикалық және инвестициялық серіктестігі» іс-шарасы өтті.
2022 ж. 11 қазанда Римнің ЭКСПО-2030 көрмесін өткізуге кандидатурасын ілгерілету жөніндегі Арнайы Елшісі Р.Орландидің Қазақстан Республикасына жұмыс сапары болып, қаланың кандидатурасын таныстырды.
2022 ж. 9 желтоқсанда Сицилияда «Қазақстандағы инвестициялық мүмкіндіктер» тақырыбында Қазақстан – Сицилия бизнес-форумы өтті.
Мәдени-гуманитарлық қарым-қатынастары
Білім беру және ғылыми-зерттеу саласындағы өзара іс-қимыл тұрақты негізде жүзеге асырылады.
Қазақстан мен Италия арасындағы білім беру саласында жасалған келісімдер шеңберінде студенттермен алмасу бағдарламалары (Сапиенца, Салерно, Кассино, Неаполь және Феррара университеттері) бойынша белсенді ынтымақтастық жалғасуда.
Сильвио Д’Амико атындағы Ұлттық драмалық өнер академиясымен және Флоренция қаласының бейнелеу өнері академиясымен академиялық ұтқырлық саласындағы өзара іс-қимыл дамуда.
Амброзиан кітапханасында (Милан) және «Ка Фоскари» университетінде (Венеция) Қазақстан мәдениеті мен әдебиеті орталығы және Қиыр Шығыстағы зерттеу орталығы жұмыс істейді.
Негізгі шарттар мен келісімдер
2009 ж. 5 қарашада ҚР мен Италия арасындағы стратегиялық әріптестік туралы мемлекетаралық шартқа қол қойылды.
Италия қылмыстық-құқықтық салада мемлекетаралық шарт жасасқан алғашқы еуропалық елдердің бірі (сотталған адамдарды беру туралы шарт (2013 ж. қараша) және қылмыстық істер бойынша беру және өзара құқықтық көмек туралы шарт (2015 ж. қаңтар).
Мемлекет басшысы 25 мамыр күні Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің Мәскеуде өтетін кезекті отырысына қатысады.