Ел тұмар Ақпараттық портал
фото azattyq-ruhy.kz
Тіршіліктің ұлылығы мен осалдығы ұрпаққа мәңгілік шындықты жеткізу үшін уақыт тоқтап қалғандай көрінетін тарихи ескерткіштерде астасып жатыр. Сондай ұлы мұралардың бірі – Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесі. Бұл ұлы сопы ақыны мен философын еске алу үшін әлемнің түкпір-түкпірінен мұсылмандар ағылатын орын.
Қожа Ахмет Ясауи 12 ғасырда өмір сүріп, артында рухани мұра ғана емес, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан көптеген аңыз-әңгімелер қалдырды. Оның басты жетістігі – Құран Кәрімді түркі тілдеріне аят – хикметтер түрінде аудару. Бұл түркі халықтары арасында ислам дінінің тез таралуына, олардың рухани бірлігінің нығаюына ықпал етті.
Кесененің өзі тек сәулет өнерінің туындысы емес, мәңгілік пен рухани ізденістің символы. Ғимараттың сән-салтанаты таңғажайып, уақыт пен кеңістік алдындағы өз елеусіздігіңіз туралы ойлануға мәжбүр етеді. Кесененің ішінде алтын, күміс, темір, қола, қалайы, мыс, қорғасын сияқты жеті металдың қорытпасынан балқытылған алып тайқазан бар. Металлургия өнерінің бұл жауһар туындысы өзінің көлемі мен символдық қасиетімен таң қалдырады. Диаметрі 2,4 метр, сыйымдылығы 3 тонна су сыятын Тайқазан аңыз бен шындықтың шекарасы бұлыңғыр басқа бір дәуірден қалғандай.
Бұл кесененің әрбір бұрышы болмыстың осалдығын еске түсіріп, тарих пен руханиятпен тыныстайды. Келушілер уақыттың қауырсындары сияқты, өткен ұрпақтармен және осы жерді қамтитын мәңгілік құндылықтармен байланысты сезінеді. Қожа Ахмет Ясауиге байланысты аңыздар мен дәстүрлер гидтердің хикаяларында өмір сүріп, әрбір адамға өткеннің рухын сезінуге және мәңгілік туралы ойлауға мүмкіндік береді. Түркістан мен оның кесенесі жай ғана туристік орын емес, әр адамның өмір жолында жүріп өткен рухани жолының символы. Мұнда көне қабырғалар мен айбынды жәдігерлер арасында болмыстың әлсіздігі жаңа мағынаға ие болып, рухани ізденіс пен бірліктің маңыздылығын еске салады.
Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесі әлемнің түкпір-түкпірінен зияратшылар мен тарихи-танымдық туризмді ұнатушыларды тартуды жалғастыруда. Мұнда негізінен әлемнің түкпір түкпірен ағылатын зияратшылар мен туристердің қатары көп. Темірдің бұйрығымен салынған зәулім кесене ұлы сопы ақын-философқа деген құрмет пен тағзым белгісі ғана емес, өлкенің мәдени-рухани мұрасының айғағы болды. Кесененің күрделі тарихы мен оның түркі мұсылмандары үшін маңызы оны зерттеуге және түсінуге арналған бірегей орынға айналдырады.
Түркістан Орталық Азияның тарихы мен мәдениетін терең түсінуге ұмтылғандарды тартады. Экскурсоводтар айтқан әңгімелер, аңыздар мен дәстүрлер келушілерді рухани ізденіс пен үлкен жетістіктер әлеміне батыра отырып, ерекше атмосфера жасайды. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі болмыстың ұлылығы мен әлсіздігін, рухани құндылықтар мен мәдени мұраның әрқайсымыз үшін қаншалықты маңызды екенін еске салады. Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесі мұсылмандардың зиярат ету орталығы ғана емес, сонымен бірге өңірдің рухани және мәдени құндылықтарын көрсететін оқиғалар мен аңыздар тоғысқан орын. Сондай ерекше орындардың бірі – кесененің жанында орналасқан салқын жерасты мешіті.
Аңыз бойынша, Қожа Ахмет Ясауи 63 жасқа толғанда өз еркімен осы жерасты мешітіне түскен. Бұл жас ерекше маңызды, өйткені Мұхаммед пайғамбар осынша жыл өмір сүрді. Қожа Ахмет Ясауи осы жасқа жеткеннен кейін Пайғамбардан биік, күндерді көре алмайтын ешкім жоқ деп есептеген. Осы жерасты мешітіне түсіп, әрбір адам болмыстың әлсіздігі мен рухани жолдың мәні туралы ойлана алады. Кесененің қазақ даласы ақсүйектерінің жерленген орны ретінде де тарихи маңызы зор. Бұл 21 хан, 52 батыр, 19 би, сегіз сұлтан және басқа да көптеген асыл тұлғалар жерленген нағыз пантеон. Бұл жердің қазақ халқы үшін маңызын мұндай көп жерлеу айғақтайды. Орталық Азияның тарихы мен мәдениетіне қызығушылық танытқандар үшін Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне бару ұлы мұраға қол жеткізудің бірегей мүмкіндігін береді. Мұнда кесененің зәулім ғимараты мен ондағы жәдігерлерді тамашалап қана қоймай, осы киелі мекеннің әр түкпіріне сіңген заман мен тарихтың рухын сезінуге болады.
Түркістанға келген кезде Қожа Ахмет Ясауи қалдырған тарих пен рухани мұраны тереңірек түсіну үшін жерасты мешіті мен кесененің басқа бөліктерін міндетті түрде аралаңыз. Бұл жер бізге рухани ізденістің, өткеннің ұлы тұлғаларының алдындағы кішіпейілділіктің маңыздылығын және мәдени мұрамызды сақтау мен құрметтеу қажеттігін еске салады.