Ел тұмар Ақпараттық портал
фото Құттыбек Жақыптың жеке архивінен
Қазақ гобелен өнерінің негізін салушылардың бірі, белгілі суретші Құттыбек Жақыптың «Түрік қағанаты» триптихі Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығына лайық бірегей туынды. Түркістан облысы, Төлеби ауданы, Аққұм ауылының тумасы Жақып өз шығармашылығына терең мағына мен маңызды мәдени элементтерді салғаны оның еңбегін қазақ тарихы мен салт-дәстүрін түсіну үшін ерекше құнды етеді.
Суретші «Түрік қағанаты» сериясында қазақ халқының тұрмыс-тіршілігіне арқау болған отбасылық құндылықтарды шебер жеткізеді. Триптихке енген графикалық бейнелер ата-бабалар өмірі мен адамгершілігінің маңызды тұстарын айқындап, дәстүрдің ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқанын көрсетеді. Шығарманың әрбір детальдары қазақ халқының бай мәдениеті мен рухани бағдарын көрсететін символизмге толы. Триптихте ата-бабаларымыздың өмірінде маңызды орын алған діни рәсімдерге ерекше көңіл бөлінеді. Жақып әдет-ғұрыпқа байланысты сәттерді шебер жаңғыртып, олардың халық болмысын қалыптастырудағы маңызын көрсетеді. Бұл бейнелер дәстүрге деген құрмет қана емес, рухани мұраны сақтаудың маңыздылығын еске салады. Сонымен қатар шығармада сонау түркі дәуіріндегі қаһарман жауынгерлер қатысқан шайқас далалары да көрініс тапқан. Шайқастардың көркем көріністері көрермендерге тарихқа үңіліп қана қоймай, сол сұрапыл кезеңде халыққа тән бірлік пен ерлік рухын сезінуге мүмкіндік береді. Бұл күшті эмоционалды реакция тудырады және Қазақстанның тарихи өткенін одан әрі зерттеуге шабыттандырады. Сонымен, Құттыбек Жақыптың «Түрік қағанаты» триптихі көркем шығарма ғана емес, қазақ халқының құндылықтары мен салт-дәстүрін тереңірек түсінуге мүмкіндік беретін маңызды тарихи-мәдени құжат болып табылады. Өнер иесі өзінің шеберлігі мен қайталанбас пайымы арқылы болашақ ұрпақты өз тарихын зерделеуге, құрметтеуге баули отырып, қазақтың мәдени мұрасын сақтау мен насихаттауға зор үлес қосуда.
Құттыбек Жақыптың «Отбасы», «Табыну» және «Алтын адам сарбаздары» атты үш шығармадан тұратын триптихі – қазақ халқының бай тарихи-мәдени мұрасын ашатын бірегей өнер туындысы. Былғарыдан жасалған бұл тақырыптардың әрқайсысы суретшінің жоғары шеберлігін және халыққа тән дәстүрлі құндылықтарды терең түсінетіндігін көрсетеді. Триптихтің бірінші бөлімі «Отбасы» қазақ халқының өміріндегі отбасылық байланыстар мен дәстүрлі құндылықтардың маңыздылығын көрсетеді. Бұл шығармада берілген бейнелер қазақ отбасыларында орнаған бірлік пен қолдау атмосферасын береді. Көрермендерді олардың өміріндегі отбасының маңыздылығы туралы ойлануға мәжбүр ететін жанды және есте қаларлық бейне жасау үшін суретші әртүрлі формалар мен көркем шешімдерді пайдаланады.
Екінші туындысы «Табыну» көрерменді руханият әлеміне, ата-бабалар мен табиғатқа табынуға байланысты дәстүрлі салт-жоралғыларға баулиды. Триптихтің бұл бөлігінде қазақ халқының мәдени болмысын қалыптастыру үшін діни әдет-ғұрыптар мен әдет-ғұрыптардың маңызы ерекше атап өтілген. Жақып киелі сәт атмосферасын шебер жеткізе отырып, ғибадаттың эмоционалдық құрамдас бөлігіне баса назар аударады, бұл көрермендерге ұрпақтар арасындағы байланысты терең сезінуге мүмкіндік береді. Триптихтің соңғы жұмысы «Алтын адам сарбаздары» өткен дәуірдің қаһармандары мен олардың ерліктеріне құрмет көрсетеді. Бұл бөлімде суретші қазақ мемлекетінің қалыптасуына негіз болған күш пен батылдықты бейнелейтін жауынгерлерді бейнелейді. Былғарыдан орындалған туындылар әскери тақырыпқа тән серпінділік пен жігерді білдіріп, көрермендерге осы жауынгерлер өз жерін, халқын қорғаған уақыттың рухын сезінуге мүмкіндік береді.
Сонымен, Құттыбек Жақыптың триптихі формалар мен көркемдік шешімдердің алуан түрлілігін көрсетіп қана қоймай, сонымен бірге өнердің мәдени құндылықтарды жеткізу құралы бола алатынын көрсететін кең тақырыптық ауқымды қамтиды. Бұл триптих қазақ өнеріне қосылған маңызды үлес және қазақ халқының тарихы мен салт-дәстүрін зерттеудің көмекші құралы болды. Суретшінің туындылары көрермендерді өздерінің болмысы мен мәдени мұрасы туралы ойлауға шабыттандырады және ынталандырады. Құттыбек Тыныбекұлы Жақып бүгінде Түркістан облысына қарасты Төлеби ауданында Суретшілер үйін ашқан. Онда суретшілерге арналған симпозиумдар, шеберлік сабақтары ұйымдастырылып тұрады. Шығармашылық адамдарына барлық жағдай жасалған. Әсем табиғат аясында тынығып, сурет салуға болады. Бүгінде мұнад талантты суретшілер бас қосып, ұдайы шығармашылық талдау өткізіп тұрады.